OTA-ONALAR BILAN UCHRASHUV
Namangan viloyati sudida jinoyat ishlari boʼyicha viloyat, tuman, shahar sudlarida faoliyat olib borayotgan xodimlarning ota-onalari bilan uchrashuv-muloqot oʼtkazildi.
Uchrashuvda keyingi yillarda sud tizimida amalga oshirilayotgan islohotlar, sudlarning jamiyatda tutgan oʼrni, nufuzi haqida soʼz yuritilib, mazkur sohada faoliyat olib borayotgan har bir xodim ana shu eʼtiborga har jihatdan mos boʼlishi lozimligi taʼkidlandi. Bunda eng avvalo korrupsiya, taʼmagirlik illatlariga yoʼl qoʼymaslik, odob-axloq qoidalariga amal qilgan holda oʼziga biriktirilgan vazifalarni sidqidildan, vijdonan bajarishi kerakligi aytib oʼtildi. Bu borada esa ota-onalarning oʼrni katta ekanligi, har bir ota-ona farzandining yurish-turishi, ish faoliyatini nazorat qilib borishi, uning muammolari bilan qiziqishi, kimlar bilan yaqin munosabatda boʼlayotganidan xabardor boʼlishi lozimligi taʼkidlandi.
Muloqotda ota-onalar, koʼp yillardan buyon tizimda faoliyat olib borayotgan sudyalar soʼzga chiqib, oʼzlarining fikr-mulohazalari, takliflarini bildirdilar.
AYOLLARGA E’TIBOR
Oʼzbekiston Respublikasi Sudyalar oliy kengashi huzurida Sudyalar klubi faoliyati yoʼlga qoʼyilgan boʼlib, u orqali ayol sudyalarni birlashtirish va ularga muloqot maydonini tashkil etish imkoniyatlari yaratilgan.
Bugun Sudyalar oliy maktabida mazkur klubning yigʼilishi boʼlib oʼtdi. Videokonferentsaloqa shaklida barcha hududlarga ulangan tadbirda Sudyalar klubi tomonidan amalga oshirilayotgan ishlar, ayol sudyalar faoliyati, ularni qoʼllab-quvvatlash borasidagi vazifalar haqida soʼz bordi.
Tadbirda odil sudlovni amalga oshirish, sudlarga boʼlgan ishonchni mustahkamlash, yosh sudya kadrlarni yetishtirishdagi ulkan xizmatlari uchun ustoz sudyalar hamda sudyalarning ota-onalari Sudyalar oliy kengashining tashakkurnoma va esdalik qoʼl soatlari bilan taqdirlandilar.
Xususan, mazkur eʼtirofga Namangan viloyatidan ayni paytda Аndijon viloyati fuqarolik ishlari boʼyicha Boʼston tumanlararo sudining sudyasi boʼlib faoliyat olib borayotgan namanganlik Muhayyo Dedamirzaevaning onasi Oyshaxon Аhmadalieva hamda fuqarolik ishlari boʼyicha Chust tumanlararo sudining raisi Iqbolxon Koʼchkinova loyiq koʼrildilar. Namangan viloyati sudi raisi Аlisher Usmanov mukofotlanganlarni muborakbod etib, ularga tashakkurnoma va esdalik qoʼl soatini topshirdi.
Bu kabi eʼtibor sudyalarning oʼz vazifalariga boʼlgan masʼuliyatlarini yanada oshirib, samarali faoliyatlarida munosib ragʼbat boʼladi.
SUD HUJJАTLАRIGА BАHO BERISHNING YANGI TIZIMI
Maʼlumki, odil sudlov sifati sud hujjatlarining qonuniy, asosli va adolatliligi bilan chambarchas bogʼliq. Аgar sud tomonidan ish yakunida qabul qilingan hujjatga nisbatan norozilik tugʼilsa va bu boʼyicha shikoyat qilinsa, unga yuqori turuvchi sud instantsiyasida qonuniy baho beriladi. Bu bir tarafdan, inson huquq va erkinliklarining sud tomonidan himoyalanishini anglatsa, ikkinchi tomondan, protsessual qonunchilikda belgilangan tartibda yuqori turuvchi bosqich sudlari tomonidan quyi sudlarda qabul qilingan sud hujjatlarining qayta koʼrib chiqilishini anglatadi.
Shu maʼnoda sud hujjatlarini qayta koʼrib chiqish institutini yanada takomillashtirish nafaqat protsessual qonunchilik, balki fuqaro va tadbirkorlarning huquq hamda qonuniy manfaatlarini himoya qilishda ham muhim ahamiyatga ega.
Ishlarni koʼrishda oʼrta boʼgʼin sudlari imkoniyatlaridan yanada samarali foydalanish, fuqarolarning olis hududlardan sudga kelib ovora boʼlishining oldini olish maqsadida shu yil 1-yanvardan boshlab, sudlar, shu jumladan, maʼmuriy sudlarda sud hujjati ustidan shikoyat qilishning yangi tartibi — ishlarni taftish tartibida koʼrib chiqish instituti joriy etildi.
Endilikda taftish tartibidagi shikoyatlar Qoraqalpogʼiston Respublikasi maʼmuriy sudi, viloyatlar va Toshkent shahar maʼmuriy sudlari, Harbiy sud tomonidan, ularning taftish tartibida qabul qilgan sud hujjatlaridan norozi boʼlib keltirilgan shikoyatlar esa, Oliy sudning Maʼmuriy ishlar boʼyicha sudlov hayʼati tomonidan koʼrib chiqiladi.
Shuningdek, Oliy sudning Maʼmuriy ishlar boʼyicha sudlov hayʼatida taftish tartibida koʼrilgan ishlar boʼyicha sud hujjatlari ustidan manfaatdor shaxslarning murojaatiga asosan Oliy sud raisi yohud Bosh prokuror tomonidan taftish tartibida protest keltirilishi mumkin va taftish tartibidagi ushbu protest Oliy sudning Rayosatida koʼpchilik tarkibda koʼrib chiqiladi.
Qonunchilikda sud ishni taftish tartibida koʼrish chogʼida quyi instantsiya sudlari tomonidan moddiy huquq normalari toʼgʼri qoʼllanilgan va protsessual qonun talablariga rioya etilganini ish materiallari boʼyicha tekshirishi belgilangan.
Qonunchilikka kiritilgan oʼzgartirishlardan yana biri ishni apellyatsiya va kassatsiya tartibida birinchi instantsiya sudida ish yuritish qoidalari boʼyicha koʼrishi, yuqori instantsiya sudlari tomonidan ishlarni yangidan koʼrish uchun birinchi instantsiya sudiga yuborish tartibi bekor qilinishidir. Bunday tartib fuqaro va yuridik shaxslarning sudlarga boʼlgan ishonchini yanada oshishiga xizmat qiladi. Chunki bunga qadar birinchi instantsiya sudlari tomonidan ishda ishtirok etishga jalb qilinmagan shaxslarning huquq va majburiyatlari toʼgʼrisida hal qiluv qarori qabul qilingani hal qiluv qarorini bekor qilish va ishni yangidan koʼrish uchun yuborishga asos boʼlar edi. Qonunchilikka kiritilgan yangi oʼzgartirishga koʼra, endilikda birinchi instantsiya sudlari tomonidan mazkur protsessual xatolikka yoʼl qoʼyilgani aniqlanganda, yuqori turuvchi sudlar ishlarni yangidan koʼrish uchun birinchi instantsiya sudiga yubormay, ishni birinchi instantsiya sudida ish yuritish qoidalari boʼyicha apellyatsiya yoki kassatsiya tartibida ishga jalb qilinmagan shaxslarning ishtirokini taʼminlagan holda koʼrib chiqib, tegishli qaror qabul qilishi mumkin.
Shu oʼrinda quyidagi taklifni bildirmoqchiman. Yaʼni qonunchilikda belgilangan taftish tartibida ishni koʼrish doirasini yanada kengaytirib, taftish instantsiyasida ishlarni koʼrishda quyi instantsiya sudlari tomonidan moddiy huquq normalari toʼgʼri qoʼllanilgani va protsessual qonun talablariga rioya etilganini ish materiallari va yangi aniqlangan dalillar boʼyicha tekshirishning aniq tartibi belgilansa, maqsadga muvofiq boʼlardi. Chunki Maʼmuriy sud ishlarini yuritish toʼgʼrisidagi kodeksning 266-6-moddasida sud ishni taftish tartibida koʼrish chogʼida quyi instantsiya sudlari tomonidan moddiy huquq normalari toʼgʼri qoʼllanilgani va protsessual qonun talablariga rioya etilganini ish materiallari boʼyicha tekshirishi belgilangan.
Shuningdek, ushbu kodeksning yangi tahrirda bayon qilingan 244-moddasi 4-qismi 2-bandida ishning sud majlisi joyi va vaqti toʼgʼrisida tegishli tarzda xabardor qilinmagan biror-bir ishda ishtirok etuvchi shaxs yoʼqligida koʼrilgani, 3-bandida sud tomonidan ishda ishtirok etishga jalb qilinmagan shaxslarning huquq va majburiyatlari toʼgʼrisida hal qiluv qarori qabul qilingani birinchi instantsiya sudi hal qiluv qarorining har qanday holda bekor qilinishi uchun asos boʼlishi koʼrsatilgan.
Shu bois qonunchilikka birinchi instantsiya sudlarida ishni koʼrishda uchinchi shaxslarni jalb qilishni majburiy shart sifatida belgilash maqsadga muvofiq boʼlar edi.
Taklif etilayotgan oʼzgartish va qoʼshimchalar kelgusida fuqarolarning Konstitutsiyamizda nazarda tutilgan sud orqali himoyalanish va sudga shikoyat qilish huquqi kafolatlarini yanada kengaytirish, ularning buzilgan huquqlari va erkinliklari, shuningdek, qonuniy manfaatlarini ishonchli himoya etish, odil sudlovga erishish darajasini yanada oshirish, ishlarning sifatli va oʼz vaqtida koʼrilishini taʼminlash, sud qarorlarini qayta koʼrishda oʼrta boʼgʼin — viloyat va unga tenglashtirilgan sudlar imkoniyatlaridan samarali foydalanishga xizmat qilishi shubhasiz.
Umida NIShONOVА,
Namangan viloyati
maʼmuriy sudi sudyasi
SUDLAR FAOLIYATI SARHISOBI
Namangan viloyati sudida viloyat sudlarining 2023-yildagi faoliyat yakunlari hamda odil sudlovni ta’minlash, fuqarolarning huquq va erkinliklari, qonuniy manfaatlarini himoya qilish borasida amalga oshirilgan ishlar tahliliga bag‘ishlangan matbuot anjumani o‘tkazildi.
Ommaviy axborot vositalari vakillari, axborot xizmatlari rahbarlari, jurnalist va blogerlar ishtirok etgan anjumanda Namangan viloyati sudi hamda viloyat ma’muriy sudi raislari tomonidan sud-huquq sohasidagi islohotlar, qonunchilikdagi yangiliklar, 2023-yil davomida ko‘rilgan jinoyat, fuqarolik, iqtisodiy hamda ma’muriy ishlar, jismoniy va yuridik shaxslardan kelib tushgan murojaatlarning tahlili, huquqiy targ‘ibot ishlari hamda sohaga oid boshqa ma’lumotlar haqida axborotlar ochiqlandi.
Namangan viloyati sudi raisi Alisher Usmanov so‘nggi yillardagi sud-huquq islohotlariga to‘xtalar ekan, 2016-2023 yillar davomida mazkur yo‘nalishda 50 dan ortiq qonun, farmon va qarorlar qabul qilingani, bu o‘z navbatida sudlarning chinakam mustaqilligini ta’minlash, odil sudlov sifati va samaradorligini oshirishda muhim ahamiyat kasb etganini ta’kidladi. Viloyat ma’muriy sudi raisi Zaripaxon Qurbonova mazkur islohotlarda ma’muriy sudlarning o‘rni, tizimdagi yangi o‘zgartirishlar haqida ishtirokchilarga batafsil ma’lumot berdi.
Tadbirda ommaviy axborot vositalari vakillari fuqarolarning huquq va manfaatlarini muhofaza qilish, odil sudlovni ta’minlash, qonuniylik va adolat barqarorligiga erishish borasida o‘zlarini qiziqtirgan savollar bilan murojaat qildilar. Ularning savol, taklif, fikr-mulohazalariga sud raislari va sudyalar batafsil javoblar berishdi.
Jarayon aniq dalillar, faoliyatga oid tahliliy ma’lumotlar, odillik va shaffoflikni ta’minlashda e’tibor qaratilayotgan jihatlarga oid masalalar bilan qizg‘in o‘tdi.
Namangan viloyati sudining
jamoatchilik va OAV bilan aloqalar bo‘limi
MUNOSIB E’TIROF
Fuqarolik ishlari bo‘yicha Yangiqo‘rg‘on tumanlararo sudining raisi Sohibaxon Yo‘lchiyeva Namangan viloyati sudiga bu gal oilasi bilan tashrif buyurdi. Boisi, uning odil sudlovni amalga oshirish borasidagi faoliyati Sudyalar Oliy kengashi tomonidan e’tirof etilib, “Ibratli sudya” mukofotiga loyiq ko‘rildi.
Shu munosabat bilan Sudyalar Oliy kengashi tomonidan o‘tkazilgan taqdirlash marosimi barcha hududlarga videokonferensaloqa tarzida ulanib, “Ibratli sudya” deb topilgan sud tizimi fidoyilariga mukofotlar tantanali ravishda topshirildi.
Taqdirlash marosimida viloyat sudi raisi Alisher Usmanov davlatimiz rahbarining Farmoniga asosan joriy etilgan mazkur mukofot adolat va haqiqat yo‘lida faoliyat olib borayotgan sudyalarga rag‘bat o‘laroq, odil sudlovni qaror toptirishda yuksak mas’uliyat ekanligini ta’kidladi.
Tadbirda shuningdek, Sudyalar Oliy kengashining qarori bilan sudyalik lavozimida bo‘lishning navbatdagi 10 yillik muddatiga tayinlangan fuqarolik ishlari bo‘yicha Namangan tumanlararo sudining raisi Tojiddin Madrahimov hamda jinoyat ishlari bo‘yicha Uychi tuman sudining raisi Baxtiyor Obidov, yangi lavozimga tayinlangan sudyalar Abdurasul Muhiddinov, Baxtiyor Olimjonovning kelgusidagi faoliyatlariga muvaffaqiyat tilandi. Marosimga taklif etilgan sudyalarning ota-onalari, oila-a’zolariga viloyat sudi raisi tomonidan minnatdorchilik bildirildi.
Tadbirda so‘z olgan sudyalar ko‘rsatilgan bunday e’tibor va rag‘batdan xursand ekanliklarini aytib, faoliyatlari davomida odil sudlovni ta’minlashga, fuqarolarning sud idoralariga bo‘lgan ishonchini yanada mustahkamlashga halol va vijdonan, sidqidildan harakat qilishga va’da berdilar.
Farg‘onada 1 ming 78 nafar muqaddam sudlangan shaxs yana jinoyatga qo‘l urgan
Farg‘onada sudlar tomonidan o‘tgan yilda 6 nafar fuqaroga nisbatan tergov organi tomonidan qo‘yilgan nohaq ayblovlar bekor qilinib, ularning barchasiga birinchi instansiya sudlari oqlov hukmlarini chiqargan.
Shuningdek, ushbu davrda 719 nafar shaxsga nisbatan 470 ta jinoyat ishi bo‘yicha dastlabki tergov organi tomonidan qo‘yilgan ayblov o‘zgartirilib (modda to‘liq ayblovdan chiqarilgan, modda qismi yoki bandi chiqarilgan yoki boshqa moddaga malakalanib hukm chiqarilgan) hukm o‘qildi.
Bu ma’lumotni Farg‘ona viloyati sudi raisi Shuhrat Kamolov xalq deputatlari viloyat kengashining sessiyasidagi viloyatda sudlar tomonidan fuqarolar huquqlari va erkinliklari, shuningdek, korxonalar, muassasalar, tashkilotlarning huquqlari va qonun bilan qo‘riqlanadigan manfaatlarini sud yo‘li bilan himoya qilish borasida 2020 yilda amalga oshirilgan ishlar va 2021 yilda ko‘riladigan chora-tadbirlar haqidagi axborotida aytib o‘tdi.
Odil sudlovni amalga oshirish, fuqarolarning huquq va erkinliklarini himoya qilish borasida viloyat sudlari tomonidan 2020 yil davomida muayyan ishlar amalga oshirilgan. Xususan, o‘tgan yil davomida jinoyat ishlari bo‘yicha Farg‘ona viloyat sudi va tuman (shahar) sudlari tomonidan jami 5 ming 282 nafar shaxsga nisbatan 4 ming 310 ta jinoyat ishi tamomlangan.
Tahlillar sudda ko‘rilgan mazkur shaxslarning 1 ming 78 nafari yoki 20,4 foizi muqaddam sudlangan shaxslar ekani, shuningdek, jinoyatlar asosan ichkilikbozlik, ishsizlik, oilaviy va qo‘shnilar o‘rtasidagi kelishmovchiliklar oqibatida kelib chiqayotganligini ko‘rsatmoqda.
Xususan, jinoyat ishlari bo‘yicha Farg‘ona shahar sudining 2020 yil 3 dekabrdagi hukmiga ko‘ra, A.Kojanova O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat Kodeksi 97-moddasining 1-qismi (qasddan odam o‘ldirish) bilan Jinoyat Kodeksining 57-moddasi qo‘llanib, 7 yil ozodlikdan mahrum qilish jazosini olgan.
Mazkur jinoyat ishi bo‘yicha sudlanuvchining shaxsiga oid ma’lumotlar o‘rganilganida A.Kojanova muqaddam bir necha bor sudlanganligi, jinoyat sodir qilingan vaqtda vaqtincha ishsiz bo‘lgani, nikohi sud tomonidan bekor qilingan bo‘lib, 3 nafar farzandi borligi, Farg‘ona shahri, Yuksalish ko‘chasi, 84-uy, 5-xonadonda doimiy ro‘yxatda tursada, jinoyat sodir etilgan vaqtda Farg‘ona shahri, A.Yassaviy ko‘chasi, 40/B-ko‘p qavatli uy balkoni ostida yashab kelgani ma’lum bo‘ldi.
Bu esa, o‘z navbatida, ichki ishlar idoralari xodimlari va mahalla fuqarolar yig‘inlari hamkorligida joylarda aholi o‘rtasida, xususan, muqaddam sudlanganlar bilan profilaktik tadbirlar yetarli darajada olib borilmayotganligini ko‘rsatmoqda. Shuningdek, mutasaddi tashkilotlar tomonidan mazkur fuqaroning muammolariga yetarlicha e’tibor qaratilmaganligidan, uni ish va yashash joyi bilan ta’minlash choralari ko‘rilmaganligidan dalolat beradi.
«So‘x voqealari» bo‘yicha barcha sudlanuvchilarning oxirgi so‘zi eshitildi
Farg‘onada o‘tgan yilning may oyida So‘x tumanida bo‘lib o‘tgan ommaviy tartibsizliklar yuzasidan ayblangan 22 nafar shaxs ustidan davom etayotgan sud jarayonida bugun barcha sudlanuvchilarning oxirgi so‘zi eshitildi.
Dastlabki tergov organi tomonidan ushbu shaxslarga O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat Kodeksining 244-moddasi (ommaviy tartibsizliklar) va 219-moddasi (hokimiyat vakiliga yoki fuqaroviy burchini bajarayotgan shaxsga qarshilik ko‘rsatish) kabi jinoyatlarni sodir etganlikda ayb e’lon qilinib, 9 nafar shaxsga nisbatan qamoqqa olish va 13 nafariga uy qamog‘i ehtiyot chorasi qo‘llanilgan. Ulardan bir nafari voyaga yetmagan shaxsdir.
2020 yil 31 may kuni O‘zbekiston Respublikasi So‘x tumani Chashma qishlog‘ining Qirg‘iziston Respublikasi Botken viloyati Qadamjoy tumani Chechme ayili bilan chegaradosh hududida joylashgan “Chashma” bulog‘i bo‘yida Qirg‘iziston hamda O‘zbekiston fuqarolari o‘rtasida buloqdan foydalanish yuzasidan kelib chiqqan nizo oqibatida ommaviy tartibsizliklar ro‘y bergan.
Ushbu nizoni bartaraf etish maqsadida So‘x tumani Chashma qishlog‘iga yetib borgan mahalliy hokimiyat vakillari hamda huquqni muhofaza qiluvchi organ xodimlariga tartibbuzarlar tomonidan faol qarshilik ko‘rsatilib, ularga turli darajada shikastlar yetkazilgan.
O‘tgan yilning noyabr oyidan buyon mazkur jinoyat ishini ko‘rish ishlari davom etayotgan bo‘lib, sud muhokamasi yakunlanmoqda.
Farg‘ona viloyat sudining jamoatchilik va ommaviy axborot vositalari bilan aloqalar bo‘limi xabariga ko‘ra, “So‘x voqealari”ga oid jinoyat ishi bo‘yicha sud muhokamasi ochiqlik va shaffoflik tamoyillari asosida olib borilib, ishni ko‘rishda 22 nafar sudlanuvchi, 36 nafar jabrlanuvchi va 21 nafar guvohlar so‘roq qilindi.